Partner serwisu

Czas na zmianę etykiet - nowe przepisy w zakresie znakowania żywności

Kategoria: Analizy

W dniu 22 listopada 2011 roku zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Nowe przepisy mają zapewnić konsumentom możliwość podejmowania bardziej świadomych wyborów przy zakupie żywności.

Czas na zmianę etykiet - nowe przepisy w zakresie znakowania żywności

    Przyczyną wprowadzenia nowej regulacji była konieczność aktualizacji, uproszczenia i ujednolicenia prawa żywnościowego UE dotyczącego znakowania żywności w zakresie wymagań ogólnych, a także wymagań dotyczących podawania informacji o wartości odżywczej. Głównym celem tego rozporządzenia jest przede wszystkim umożliwienie konsumentom dokonywania świadomych i bezpiecznych wyborów poprzez dostarczanie pełnych i zgodnych z prawem informacji, a także zapewnienie harmonijnego funkcjonowania rynku wewnętrznego.
    Wejście w życie nowego aktu prawnego określającego zasady znakowania żywności niesie za sobą potrzebę zmian dotychczas funkcjonujących w tym zakresie przepisów prawnych. Konieczne będą zmiany rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności oraz rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1925/2006 w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji. Ponadto uchylone zostaną dyrektywy określające obecne zasady etykietowania żywności, m.in. Dyrektywa 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zbliżenia ustawodawstwa państw członkowskich odnoszących się do etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych oraz Dyrektywa Rady 90/496/EWG w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych. 
    Rozporządzenie jest dosyć obszernym i rozbudowanym dokumentem składającym się z preambuły, 55 artykułów oraz 15 szczegółowych załączników. Sprecyzowane zostały w nim nowe i niezdefiniowane do tej pory pojęcia, takie jak: „czytelność”, „etykieta”, „pole widzenia”, „główne pole widzenia”, a także definicje „nazwy przewidzianej w przepisach”, „nazwy opisowej”, „nazwy zwyczajowej” i inne. Zupełną nowością jest wprowadzenie terminu „wytworzonego nanomateriału”. Wymagania zawarte w rozporządzeniu dotyczą wszystkich etapów łańcucha żywnościowego, podczas których informacje na temat żywności są przekazywane konsumentom, w tym wszelkich środków spożywczych przeznaczonych dla konsumenta finalnego, produktów dostarczanych przez i do zakładów żywienia zbiorowego, a także usług gastronomicznych świadczonych przez przedsiębiorstwa transportowe.

Jakie zmiany?
    Nowy akt prawny będzie kompleksowo regulował zasady dotyczące znakowania środków spożywczych. Najważniejsze zmiany w stosunku do obowiązujących przepisów dotyczą m.in. wprowadzenia wymagań mających na celu zwiększenie czytelności etykiet, obowiązkowego informowania o wartości odżywczej produktu, zamieszczania przejrzystych i pełnych informacji o alergenach, podawania kraju pochodzenia w przypadku mięsa wieprzowego, baraniego i koziego oraz drobiu, a także innych wymagań.

Rys.1. Określenie wysokości x

Wielkość czcionki
    Nowe przepisy mają zagwarantować, że etykiety staną się bardziej czytelne, co ma ułatwić konsumentom odnalezienie potrzebnych informacji o produkcie żywnościowym podczas robienia zakupów. Dlatego też określono minimalną wysokość czcionki, jaką mają być podawane na etykiecie informacje obowiązkowe, tj. wyznaczono „wysokość x” równą co najmniej 1,2 mm (rys. 1). Przy czym, w przypadku opakowań, których największa powierzchnia jest mniejsza niż 80 cm2 – minimalna „wysokość x” może wynosić co najmniej 0,9 mm. Ważne jest również, iż informacje obowiązkowe na temat żywności muszą być nieusuwalne, a także nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte, pomniejszone ani przerwane innymi nadrukami i ilustracjami.

Alergeny
    W najnowszym uregulowaniu znalazł się również przepis dotyczący etykietowania substancjami lub produktami powodującymi alergie lub reakcje nietolerancji. Co prawda, producenci już teraz mają obowiązek wyszczególniania na opakowaniu wszystkich składników produktu, w tym składników alergennych, jednak nie zawsze są one czytelne i łatwe do znalezienia na etykiecie. Zgodnie z nowymi przepisami nazwy wszystkich substancji, mogących wywołać alergie, muszą być podkreślone na opakowaniu za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego się od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła. Ponadto informacje o alergenach będą musiały pojawiać się w przypadku środków spożywczych oferowanych do sprzedaży bez opakowań lub pakowanych przy sprzedaży na życzenie konsumenta, a także w przypadku żywności sprzedawanej zakładom żywienia zbiorowego. W tym przypadku kraje członkowskie muszą samodzielnie zadecydować, w jaki sposób taka informacja powinna być przekazana konsumentom. Nowością jest również umieszczanie informacji o alergenach na opakowaniach lub pojemnikach, których największa powierzchnia jest mniejsza niż 10 cm2, obok nazwy żywności, ilości netto i daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia.

Przykładem wprowadzenia wymogu
jest podawanie konkretnej rośliny, z której pochodzi olej.

Wartość odżywcza
    W związku z rosnącym zainteresowaniem konsumentów zależnością zdrowia od diety oraz wyborem właściwej diety dostosowanej do indywidualnych potrzeb, wprowadzono obowiązek znakowania wszystkich środków spożywczych wartością odżywczą. Do wyjątków, zwolnionych z tego wymogu, należą m.in. produkty nieprzetworzone, zawierające pojedynczy składnik lub kategorię składników, drożdże, wody przeznaczone do spożycia przez ludzi, zioła, przyprawy lub ich mieszaniny, napoje alkoholowe, sól i substytuty soli, a także żywność w opakowaniach, których największa powierzchnia jest mniejsza niż 25 cm2.
    Na etykietach środków spożywczych będą musiały znaleźć się teraz informacje o wartości energetycznej, ilość tłuszczu, kwasów tłuszczów nasyconych, węglowodanów, cukrów, białek i soli. Przy czym treść obowiązkowej informacji o wartości odżywczej może zostać uzupełniona informacją o ilości innych składników odżywczych. Zawartość poszczególnych elementów wartości odżywczej, oprócz formy wyrażania w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml, może być podana w przeliczeniu na porcję lub jednostkową ilość żywności łatwo rozpoznawalną dla konsumenta (pod warunkiem, że na etykiecie podana jest liczba porcji lub jednostkowych ilości zawartych w opakowaniu oraz gdy informacje te są zgodne). Dodatkowo producent, na zasadzie dobrowolności, najważniejsze elementy informacji o wartości odżywczej, tj. wartość energetyczną lub wartość energetyczną, ilość tłuszczu, nasyconych kwasów tłuszczowych, cukrów oraz soli, może powtórzyć w głównym polu widzenia, by pomóc konsumentom łatwo dostrzec podstawowe informacje o wartości odżywczej produktu.

Kraj pochodzenia
    Nowe przepisy zawierają także wytyczne dotyczące informowania konsumentów o kraju pochodzenia żywności. Określenie miejsca pochodzenia jest obecnie obowiązkowe m.in. w przypadku wołowiny i produktów z wołowiny, ryb, oliwy z oliwek, miodu, owoców i warzyw. Teraz obowiązek ten będzie dotyczył również mięsa ze świń, owiec, kóz oraz drobiu. Ponadto informację o kraju lub miejscu pochodzenia należy podać w przypadku, gdy brak jego wskazania mógłby wprowadzać konsumenta w błąd w szczególności, gdy informacje towarzyszące środkowi spożywczemu lub sama etykieta mogłyby sugerować, że dany produkt pochodzi z innego miejsca, np. w odniesieniu do produktów, w nazwie których wskazana jest nazwa kraju lub miejsca, a rzeczywiste źródło ich pochodzenia jest zupełnie inne lub w przypadku, gdy nazwa produktu jest podana w języku obcym. Nowością jest również wymóg podawania kraju lub miejsca pochodzenia składnika podstawowego w sytuacji, gdy podany jest kraj lub miejsce pochodzenia danego produktu, i nie jest on taki sam jak kraj lub miejsce pochodzenia podstawowego składnika. W przyszłości może zostać podjęta decyzja o rozszerzeniu obowiązku wskazywania kraju lub miejsca pochodzenia na inne rodzaje żywności, w tym mleko i mięso wykorzystywane jako składnik, a także żywność nieprzetworzoną.

Napoje alkoholowe i alkopopy
    W przypadku napojów o zawartości alkoholu wyższej niż 1,2% przepisy nowej regulacji prawnej nie nakładają obowiązku znakowania informacją dotyczącą wykazu składników oraz wartością odżywczą. Jednakże Komisja w ciągu 3 lat ma sporządzić sprawozdanie w celu ustalenia, czy napoje alkoholowe powinny w przyszłości być objęte w szczególności obowiązkiem podawania informacji na temat wartości energetycznej oraz powodów uzasadniających ewentualne wyłączenia. W tym kontekście Komisja rozważa także konieczność zaproponowania definicji tzw. alkopopów, czyli drinków alkoholowych, których rynek w ostatnim czasie znacząco się rozszerzył.

Inne wymagania
    Do nowości, jakie wprowadzają przepisy dotyczące znakowania żywności, można również zaliczyć obowiązek podawania w przypadku: produktów mięsnych, surowych wyrobów mięsnych i produktów rybołówstwa, które mogą sprawiać wrażenie, że stanowią jeden kawałek mięsa lub ryby, dodatkowych informacji: „z połączonych kawałków mięsa” lub „z połączonych kawałków ryby”. Innym przykładem jest wprowadzenie wymogu podawania konkretnej rośliny, z której pochodzi olej lub tłuszcz stosowane jako składniki w produkcie spożywczym. Do tej pory można było je znakować przez podanie w wykazie składników nazwy kategorii, tj.: „olej roślinny”, „tłuszcz roślinny” lub dodatkowe wskazanie konkretnego pochodzenia roślinnego. Wśród innych informacji obowiązkowych, które powinny znaleźć się na opakowaniu, jest podawanie w przypadku zamrożonego mięsa, zamrożonych surowych wyrobów mięsnych i zamrożonych nieprzetworzonych produktów rybołówstwa daty zamrożenia lub daty pierwszego zamrożenia (w przypadku produktów zamrażanych więcej niż jednokrotnie). Kolejną ważną informacją, jaką otrzyma konsument, jest wskazanie w nazwie produktów mięsnych, surowych wyrobów mięsnych i produktów rybołówstwa zawierających dodatek białka (w tym hydrolizatów białkowych) z różnych źródeł zwierzęcych, informacji o obecności tych białek i ich pochodzeniu, np. „filet z piersi kurczaka parzony, wędzony z dodatkiem białka wieprzowego”.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
    Wprowadzenie wszystkich zmian w oznakowaniu produktów spożywczych, wynikających z wejścia w życie nowego rozporządzenia w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, będzie sporym wyzwaniem zarówno dla producentów, jak i dla służb kontrolnych. Wymiana dotychczas stosowanych etykiet będzie wymagać dużych nakładów finansowych. Na szczęście zmian nie trzeba dokonać z dnia na dzień, można się stopniowo do nich przygotowywać.

Nowe przepisy wchodzą w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, tj. 13 grudnia 2011 roku. Przedsiębiorstwa sektora spożywczego będą miały trzy lata na dostosowanie się do nowych zasad, gdyż przepisy rozporządzenia stosuje się od 13 grudnia 2014 roku, z wyjątkiem art. 9 ust. 1 lit l) dotyczącego wprowadzenia informacji o wartości odżywczej, który stosuje się od dnia 13 grudnia 2016 roku.

 

Autor: Karolina Kaszewska-Romańczuk, Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Artykuł został opublikowany w magazynie "Agro Przemysł" nr 5/2011

Źródło fot.: www.photogenica.pl

ZAMKNIJ X
Strona używa plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies. OK, AKCEPTUJĘ